ශී‍්‍ර දළදා වහන්සේ
බුදුරජාණන් වහන්සේ පන්සාලිස් වසක් තිස්සේ දේශනා කොට වදාළ ශී‍්‍ර සද්ධර්මයේ පහස ලැබුවා වූ ශී‍්‍ර දන්ත ධාතුන් වහන්සේ සර්වඥ ධාතුන් වහන්සේ අතර වඩාත් උතුම් කොට ගෞරව බහුමානයට හා අද්විතීය උත්තරීතර භාවයට පාත‍්‍ර වේ. දෙතිස් මහා පුරුෂ ලක්ෂණයන්ට අනුව බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශී‍්‍ර දන්තයෝ සුභ‍්‍ර වර්ණයෙන් යුක්ත වූවාහුය. අවිවර දන්ත වියග එක් ඇන්දක විස්ස බැගින් සමචත්තාලිස දන්තයෝ වූහයි බෞද්ධ පොත් පත්වල සඳහන් වේ. දඹදිව කුසිනාරා නුවර මල්ල රජ දරුවන්ගේ උපවර්තන නම් සල් උයනෙහි සල් රුක් සෙවනෙහි සිදු වූ සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් පසු උන්වහන්සේගේ ශ‍්‍රී දේහය ආදාහනය කිරීමේදී සතර දළදා වහන්සේ දල දෙඅකු ධාතුන් වහන්සේ දල ලලාට ධාතුන් වහන්සේ ද විසිර නොගොස් අළු බවට පත් නොවී නො විසිරී ශේෂ වූවාහුය. සෙසු ධාතුන් වහන්සේ සමන් කැකුළුල සුදු මුතුල අබ ඇට පමණ වීල සමීපමාත‍්‍ර වී කඩ සහල් පමණ වීල මුං ඇට පියළි පමණ වී ශේෂව දෙනෙහි ගිනි සංසිඳුනේය. එකෙණෙහි කුසිනාරා නුවර මල්ල රජදරුවෝ සුවඳ පැණින් රන් කළල රිදී කළ පුරවා වත් කොට දැවුණු චන්දන චිතකයෙහි ගිනි නිවූහ. අවට රැුකවල්ලා ධාතුන් වහන්සේ ආරක්ෂා කළහ.
මහා පරිනිබ්බාන සූත‍්‍රයල සුමංගල විලාසිනිය හා බුද්ධ වංශයෙහි එන තොරතුරු වලට අනුව ධාතු විභජනයේදී බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිනිවි බව දත් සැණෙන් දඹදිව සෙසු සත් රාජ්‍යයක රජ දරුවෝ කුසිනාරා නුවරට සේනා සහිතව පැමිණල ධාතුන් වහන්සේට ඇති තම අයිතිය කියා පාමින් යුද්ධ කොට හෝ ගනිමැ”යි සිතා ධාතුන් වහන්සේ ඉල්ලා සිටියහ. සිදුවිය හැකි අර්බුදය දුටු ද්‍රෝණ නම් බ‍්‍රාහ්මණ ආචාර්යවරයා සියලූ දෙනා සමඟින් කරවා ධාතුන් වහන්සේ අට කොටසකට බෙදා දීමෙන් අනතුරුව එම පිරිස් සර්වඥ ශාරීරික ධාතුන් වහන්සේ නිධන් කළ චෛත්‍ය අටක් ඒ ඒ රාජධානින්හි පිහිටුවා පූජෝපහාර පැවැත්වූහ. එම චෛත්‍ය අට දල ද්‍රෝණ බමුණා විසින් ධාතු බෙදා දුන් නැළිය නිදන් කොට ”කුම්බස්තූප” නම් චෛත්‍ය දල පිප්පලී නුවර මෞර්ය රජවරු චිතකය තිබූ තැනින් ලබාගත් අගුරු තැන්පත් කොට කරවූ අංගාර චෛත්‍යය ද වශයෙන් චෛත්‍ය දහයක් පළමුව ඇතිවිය. අළු නොවී ශේෂ වූ සතර දළදා වහන්සේ අතුරෙන් එක් දළදාවක් සක‍්‍ර දේවේන්ද්‍රයා විසින් රැගෙන ගොස් තව්තිසාවේ දල තවෙකක් නා රජු රැගෙන ගොස් නා ලොව දල තවෙකක් ගන්ධාර දේශයෙහි දල නිදන් කොට සෑයන් බඳවා වන්දනා කරනු ලැබුහ. ඛේම නම් රහතන් වහන්සේ ස්වකීය සෘද්ධි බලයෙන් වාම ශී‍්‍ර රදනක දන්ත ධාතුන් වහන්සේ ගෙන කළිගු රට බ‍්‍රහ්මදත්ත රජු ත‍්‍රිවිධ රත්නයෙහි පිහිටුවා පූජා සත්කාර කරනු වස් භාර දුන්හ.
දළදා වහන්සේ යනු ජීවමාන බුදුරජාණන් වහන්සේ බවට බලවත් විශ්වාසයක් හා හැඟීමක් බෞද්ධයන් අතර පවතී. මේ නිසාම රාජ්‍ය පාලකයන්ගේ පමණක් නොව පුරවැසියන්ගේත් අති උතුම් පූජා සංකේතයක් ලෙස දළදා වහන්සේ සම්භාවනාවට පාත‍්‍රවිය. රාජ්‍යත්වයේ සංකේතය මෙන්ම කලට වැසි ලබාදී රට සමෘද්ධිමත් කළහැකි විස්මිත බලයක් ඇති මහාර්ඝ වස්තුවක් ලෙස ද සැලකිණ. බුදුරජාණන් වහන්සේ ධාතු පූජාව අනු දැන වදාළ බව අපදානපාලියෙන් ද අනාවරණය වේ. සැරියුත් මහතෙරුන් වහන්සේගේ ආදාහනයෙන් පසු ශේෂ වූ ධාතුන් වහන්සේ සහිත පාත‍්‍රය දල මහා ප‍්‍රජාපතී ගෝතමී තෙරණියගේ ධාතුන් වහන්සේ සහිත පාත‍්‍රය ද ඒ අවස්ථාවන්හි දොහොතින් ගෙන ඔවුන් ගුණ වර්ණනා කළ අයුරු එහි විස්තර වේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ බුදු පසේබුදුල මහරහත් හා සක්විති චක්කවත්ති යන සිව් මහා පුද්ගලයන්ගේ ශාරීරික ධාතු නිදන් කොට පූජෝපාහාර දැක්වීම අනුදැන වදාළ සේක. එය බොහෝ දෙනාගේ හිතසුව පිණිස වන බව දීඝ නිකායේ දැක්වේ.
ධාතු වන්දනාව ලක්දිව ජනයා අතර බුද්ධ කාලයේදීත් ප‍්‍රචලිතව පැවතිණ. තපස්සු බල්ලූක වෙළඳ දෙබෑයන් කේශ ධාතු නිදන් කොට ගිරිහඬු සෑය සාදවා පූජා කළහ. සුමන සමන් දෙවියන්ට භාර දුන් කේශ ධාතු නිදන් කොට මහියංගණ චෛත්‍යය ගොඩනැගූ අයුරු වංශ කථාවල සඳහන් වෙයි. මෙනයින් බලන විට බුද්ධ කාලයෙහිම ධාතු වන්දනාව ලක්දිව ප‍්‍රචලිතව තිබූ බව පැහැදිළියි. අදත් ජීවමාන බුදුරජාණන් වහන්සේ හා සම කොට දළදා වහන්සේ උදෙසා පූජා සත්කාර සිදු කිරීම තහවුරුව පවතින්නේ ඒ නිසාය. දළදා වහන්සේ වැඳපුදා ගැනීමට ලැබීම ස්වකීය ජීවිතයේදී ලබන මහත් භාග්‍යයක් කොට බෞද්ධයෝ සලකති.දිනපතා තුන්වරු පූජා සතියේ බදාදා නානුමුර මංගල්ල පූජා පසළොස්වක පෝය දින පූජා හා වාර්ෂික සතර මංගල්ල පූජා ආදි වශයෙන් බුද්ධෝපස්ථාන බුදු පුද තේවා අදත් චිරාගත සාම්ප‍්‍රදායානුකූලව ශී‍්‍ර දළදා වහන්සේ විෂයෙහි ශී‍්‍ර දළදා මාලිගාව තුළ අඛණ්ඩව පැවැත්වේ.
No comments:
Post a Comment